Değişik sitelerde bulduğum kimi kelimeleri başta Nişanyan Etimolojik sözlük olmak üzere kontrol ettim. Bazı kelimelerde değişik sitelerde Türkçe ya da Moğolca kökenli oldukları hakkında tartışmalar var. Mesela "çiçek, subay, ulus, yasak, kuyruk, darı, töre, alp, ..." gibi. Her iki fikri savunan açıklamalar da bana mantıklı geldi, bir karara varamadım.
Ama şu kelimelerde çoğunluğun görüşü Moğol kökenli olduklarından yana;
tolga............................dağulga
ağa.............................aka
kurul, kurultay.............. kural, kuralta
şölen...........................şilü(n) - çorba demekmiş.-
maral...........................maral
bahadır.........................bağatır
ceylan..........................cegere
sadak...........................sağadak
sağır............................sağurı
sakal............................sakal.- sakuy bitmek, çıkmak demekmiş-
çöl...............................çöl
oymak..........................aymag - ayl,hane--ag, sınıf demekmiş-
çağ..............................çağ
kaburga.........................kabırğa
sakağı..........................sakağu
sarı,sarışın.....................sıra,sırağçın( hayvanlar için kullanılırmış)
kuyu............................kudug
sol...............................soluğay( bizdeki sol taraftan ziyade ters taraf anlamında)
boz..............................börte
damga..........................tamağa ( bu sözcüğün Rusça'da gümrük kelimesi yerine kullanıldığını okumuştum bir yerde)
damar..........................tamır( beden gücü anlamında kullanılıyormuş.
Elbette daha vardır, şimdilik bu kadar bulabildim. Eğer bu konu hakkında internetten ulaşabileceğim bir site varsa sizlerden site ismini burada yazmanızı rica ediyorum. İlgimi çeken bir konu ama tek tek bulması zor oluyor.
Moğolca'dan aldığımız diğer kelimeler:
balsagun............................... balsagun ( kara balsagun şehrini hatırlayın)( kasaba demek)
belge....................................belge
böke.....................................güreşçi ( böke soy isminde arkadaşım var. Bir sohbetimizde dedesinin Böke Ahmet namında güreşçi olduğunu söylemişti.)
bugura...................................buğra
erk........................................erka
ikiz........................................ikere
yaka......................................caga
yeğen....................................cige
yürek....................................cirüge
yıl.........................................cıl
güç.......................................küçü
oba......................................obuğ ( Aile demekmiş)
kan(mak)...............................kanu
kalkan...................................kalka
kurşun...................................kurgulşin
Bunlar da kökeni tartışmalı olanlar : "erdem(edrem), tarkan ( dargan), kaya ( kada), kara (kara)
Kelime listesini yazarken özellikle Arno Günter’in Moğolca kitabından yararlandığımı belirteyim (Kauderwelsch Serisi 68, Reise Know-How Verlag Peter Rump GmbH, Bielefeld 2001, Almanya).
Moğolca Türkçe Moğolca Türkçe
ah aga (ağabey) at (iğdiş) deve
aav ata (baba) arhı (ı)rakı
asar çadır aymak oymak
alt altın avah almak
ba ve bal bal
bank banka bay/bayan zengin, bay, bey
bayar bayram bi ben
bilet bilet bol- olmak
botgo köşek (deve yavrusu)- bulak kaynak
Burhan Tanrı cil yıl
çi sen (siz) bid biz
böör böbrek (böğür) büh bütün; boğa
çek çek çiher şeker
davs tuz (duz) emeel eğer (at için)
ert erken ger çadır, yurt
gol ırmak haranhuy karanlık
havar bahar hen kim
herek gerek hesek kessek (parça)
hon koyun hor zehir
hot kent mal mal (hayvanlar)
malçın malcı miniy benim (menim)
namar sonbahar (güz) oy orman
radio radyo restoran restoran, lokanta
sarmıs sarmısak savan sabun
sayhan güzel sürek sürü
serüühen serin songıno soğan
süü süt şar sarı
şuuday çuval şüd diş
tahia tavuk (toyuk) taksi taksi
tanı tanımak tavak tabak
temee deve Tenger Tanrı (Tengri)
tenges/tengiz - deniz togoo tencere
toos toz torıalan tarla, tarım
tölök toklu tüüh tarih
udaan uzun ulaan al (kırmızı/kızıl)
urgats hasat us su
Khoyn = Koyun
Cücek = Küçük
Sayıhan = Seyhan
Kurultey = Kurultay
Maral = Maral
Çitzek = Çiçek
Buten = Bütün
Jil = Yıl
Mal = Mal
Cürk = Yürek
Bilig = Bilge
Güh = Gök
Tengri = Tanrı
Temir = Demir
Sarıms = Sarımsak
Altan = Altın
Batr = Batur
Khar = Kara
Suu = Süt
Us = Su ( Bu son ikisi tam karşılık değil ama yinede ses benzerliği)
Uls = Ulus
Sahal = Sakal
Bayr = Bayram
Tug = Tuğ
Tamga= Damga
Lahça = Lakşa ( Bir çorba çeşidi)
0 yorum:
Yorum Gönder